Hordhac Buugga:
Buuggani waa mid aad u caan ah oo ay qoreen Adele Faber iyo Elaine Mazlish, wuxuuna ka mid yahay buugaagta ugu caansan ee waalidiinta iyo barayaasha ka caawiya inay si wax ku ool ah ula xiriiraan carruurta. Waxaa lagu barayaa:
- Sida carruurta loo dhageysto si dhab ah oo la fahmo dareenkooda.
- Sida looga dhigo in ay kaa maqlaan adigoon qaylin, hanjabin, ama ciqaabin.
- Sida loo dhiirrigeliyo kalsoonida nafta, madax-bannaanida iyo wada-shaqaynta.
- Sida loo xaliyo khilaafaadka si deggenaan iyo ixtiraam leh.
Ujeeddada ugu weyn ee buuggu waa in waalidku ama macallinku uusan noqon “amar bixiye”, balse uu noqdo hagayaal iyo dhagaystayaal leh naxariis iyo faham, taas oo ka caawisa carruurta inay ka baxaan iska hor imaadyada, oo ay u koraan si kalsooni leh.
Cutubka 1: Helping Children Deal with Their Feelings( Ka caawinta carruurta inay la tacaalaan dareenkooda
Ujeeddo: In carruurta la baro in ay aqoonsadaan dareenkooda, waalidkuna uu aqbalo dareenkaas halkii uu ka diidi lahaa.
Farsamooyin:
- Dhageysi buuxa (Full attention)
- In la yiraahdo “hmm”, “waan arkayaa” – muujinaya in aad fahantay
- In la magacaabo dareenka: “waxaad u muuqataa murugo”
- In loo ogolaado rabitaannadooda si mala-awaal ah: “waxaan jeclaan lahaa inaan kuu siiyo baabuurtaada hadda la joogo haddii ay suuragal tahay.”
Natiijo: Carruurtu waxay dareemaan in la fahmay, waxaana hoos u dhacaya dagaallada iyo muranka.
Cutubka 2: Engaging Cooperation( La shaqaynta carruurta
Ujeeddo: Sida carruurta loola shaqayn karo si ay waalidkooda ula taliyaan iyaga oo aan laga dhigin amar qaadayaal.
Farsamooyin:
- Sharax waxa dhacay halkii laga dhihi lahaa “jooji” (tusaale: “biyuhu way qulqulayaan” halkii laga dhihi lahaa “jooji ciyaarta!”)
- Isticmaal kalmado gaaban oo cad
- Ka hadal dareenkaaga: “waan ka xumahay markaan arko alaabta la isdhex tuurayo”
- Sii xulashooyin
- Ku qor farriin halkii aad qaylin lahayd
Natiijo: Carruurtu waxay dareemaan masuuliyad iyo rabitaan ay ku gacan siiyaan.
Cutubka 3: Alternatives to Punishment(
Beddelka ciqaabta
Ujeeddo: Sida loo maareeyo dhibaatooyinka carruurta iyadoo aan la ciqaabin.
Farsamooyin:
- Sharax waxa dhacay
- U sheeg cawaaqibta ficilka
- Sii talo ku aaddan xal u helid
- La samee heshiis
- Dib uga laabo xaalada marka dareenka degmo
Natiijo: Carruurtu waxay baranayaan in ay ka fakaraan cawaaqibta ficilkooda, halkii ay ka cabsan lahaayeen ciqaab.
Cutubka 4: Encouraging Autonomy. ( Dhiirrigelinta madax-bannaanida carruurta
Ujeeddo: In la siiyo carruurta awood ay wax iskaga qabtaan iyo kalsoonida ay isku qabaan.
Farsamooyin:
- Sii xulasho
- Ka fogow inaad wax walba xal u keento
- Weydii taladooda
- Muujiso aaminaad
- Bar carruurta xirfadaha nolosha
Natiijo: Carruurtu waxay dareemayaan kalsooni iyo in ay yihiin dad muhiim ah oo go’aan qaadan kara.
Cutubka 5: Praise (Amaanta)
Ujeeddo: In si wax dhisaysa oo macno leh loo amaano carruurta si aysan ugu tiirsanaan amaanta si joogto ah.
Farsamooyin:
- Sharax waxa aad aragtay (tusaale: “waad nadiifisay qolka si fiican”)
- Sheeg saamaynta: “taasi waxay iga dhigeysaa mid faraxsan inaan arkayo sida aad u dadaashay”
- Ka tag fursad ay iyagu is amaanaan
Natiijo: Carruurtu waxay baranayaan in ay qiimeeyaan dadaalkooda, halkii ay sugi lahaayeen “waad fiican tahay” mar walba.
Cutubka 6: Freeing Children from Playing Roles( In carruurta laga xoreeyo sumado xun (doorar)
Ujeeddo: In laga caawiyo carruurta inay iska saaraan sumadaha xun sida “kan madax adag” ama “kan daciifka ah.”
Farsamooyin:
- Ka fogow inaad ku celceliso dabeecad xun
- Raadi waqti uu caruurta si kale isu muujin karo
- Muujin kalsooni in ay is beddeli karaan
- Sheeg isbeddel kasta oo togan
- Samee door cusub
Natiijo: Carruurtu waxay fursad u helaan inay kobciyaan dabeecado wanaagsan oo ka duwan sidii hore.
W/Q: Nadiira Tissue
Gunaanad: What’s It All About, Anyway?
Ujeeddo: Soo koobid guud oo muujinaysa in xiriir wanaagsan oo ku dhisan ixtiraam iyo faham uu yahay furaha korinta carruurta.
Fariinta ugu weyn: Bar carruurta in ay dareemaan la qiimeeyo, faham badan, isla markaana la siiyo fursad ay ku bartaan nolosha
⸻
Gunaanad Buugga: Sida Carruurta Loola Hadlo Si Ay U Dhageystaan, Oo Loo Dhageysto Si Ay U Hadlaan
Buuggani waa hagis muhiim ah oo furaya albaab cusub oo xiriir ah oo dhexmara waalidiinta, macallimiinta iyo carruurta. Waxay qoraayaashu (Adele Faber iyo Elaine Mazlish) si fudud oo firfircoon u sharraxayaan sida carruurtu u rabaan in loola hadlo – si ixtiraam leh, dulqaad leh, iyo qalbi furnaan leh.
Waxa uu buuggu xoojiyay in:
• Dareenka carruurta la tixgeliyo oo la aqbalo.
• Waalidku ka baxo doorka amrayaa ama ciqaabayaa.
• Carruurta la siiyo awood ay ku xalliyaan dhibaatooyinkooda.
• Amaanta iyo dhiirrigelinta loo adeegsado si dhisaysa.
• Xiriir lagu dhiso kalgacayl, faham iyo wada-shaqayn.
Natiijada: Carruurtu waxay noqdaan kuwo leh kalsooni nafeed, dareen ammaan, iyo awood ay ku noolaadaan nolol qoys oo wanaagsan.
⸻
Talooyin: Maxaa Looga Faa’iidayaa Akhrinta Buuggan?
✅ Haddii aad tahay waalid: Buuggu wuxuu kaa caawinayaa inaad wax badan fahanto dareenka iyo dabeecadda carruurtaada. Waxa uu badbaadin karaa waqti, muran iyo walbahaar.
✅ Haddii aad tahay macallin: Waxaad ka baran kartaa sida ardayda loola macaamilo marka ay la tacaalayaan niyad-jab, xanaaq, ama is-faham la’aan.
✅ Haddii aad la tacaalayso caruur dhibaato leh: Buuggani ma aha kaliya “theoretical”, wuxuu leeyahay tusaalooyin nolol maalmeed ah iyo xalal si toos ah loo adeegsan karo.
✅ Haddii aad rabto qoys faraxsan iyo xiriir daggan: Wuxuu kaa caawinayaa in carruurta aad baro xallinta dhibaatooyinka, mas’uuliyadda, iyo is-ixtiraamka.
⸻
Gunaanad ahaan, “How to Talk So Kids Will Listen & Listen So Kids Will Talk” waa buug uu akhriyo qof kasta oo jecel kobcinta xiriir wanaagsan oo uu la yeesho carruur. Waa buug aan ahayn mid akhris kaliya la dhammaysto, balse ah mid la falanqeeyo, la tijaabiyo, lana lafa-guro si joogto ah.
Akhri – Faham – Dhaqan-geli. Carruurtaada ayaad kaga tagi doontaa dhaxal aan la iloobi karin.
No comments:
Post a Comment